Morasko

W tym roku, wyjątkowo piękna styczniowa pogoda skłoniła nas do wypadu za miasto… Wybór padł na słynne (w pewnym niszowym gronie) na cały świat Morasko.

Na początek pojechaliśmy do leżącego w granicach Poznania Rezerwatu „Meteoryt Morasko”. Na obrzeżach lasu znajduje się spory parking, gdzie bezpiecznie można pozostawić auto.

Rezerwat przyrodniczo-astronomiczny o powierzchni 54,5 ha został utworzony 24 maja 1976 roku. Na jego terenie mieści się siedem kraterów, które zdaniem większości badaczy powstały w wyniku upadku meteorytu Morasko ok. 5 tys. lat temu. Kratery owe powstały w wyniku uderzenia w ziemię odłamków dużego meteorytu żelaznego (tzw.syderytu), należącego prawdopodobnie do roju Perseidów, z którym Ziemia spotyka się w połowie sierpnia każdego roku. Moraskie kratery to jedno z największych na Ziemi skupisk tego rodzaju obiektów, zarówno jeśli chodzi o wielkość, jak i liczbę. Największy z kraterów ma średnicę około 60 m i głębokość dochodzącą do 11,5 m.

Pierwszy meteoryt na Morasku odnalazł w 1914r. niemiecki żołnierz podczas budowy umocnień wojskowych. W kolejnych latach odnajdywano wiele innych fragmentów… We wrześniu 2006r., w wyniku poszukiwań za pomocą wykrywacza metalu został odnaleziony meteoryt „Rudy”, który po usunięciu zanieczyszczeń ważył 164 kg. W owym czasie był to największy meteoryt znaleziony w Polsce. Po dokonaniu badań odkryto, że meteoryt oprócz stopu żelazo-niklu zawiera niewielką ilość krzemianów (pirokseny) nie występujących na Ziemi.

Kolejne wielkie odkrycie miało miejsce w październiku 2012r. Na głębokości 2,1 metra, dwóch poszukiwaczy z Opola znalazło meteoryt „Memorss”, który po oczyszczeniu z pyłu i warstwy wierzchniej osiągnął wagę 261 kg. Meteoryt ten trafił do Instytutu Geologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie nadal jest badany. Jest to największy meteoryt znaleziony w Polsce.

Kratery wzbudzają ciekawość naukowców – ale co do ich genezy nie ma zgody: rozważa się dwie teorie pochodzenia „meteorytową” i „lodowcową”.

Większość uczonych skłania się ku teorii o meteorytowym pochodzeniu kraterów. Przemawia za nią fakt znalezienia w ich okolicy fragmentów materii meteorytowej oraz występowanie w ich pobliżu pyłu prawdopodobnie kosmicznego pochodzenia. Po odkryciu kraterów obok teorii o ich kosmicznym pochodzeniu pojawiła się teoria o ich polodowcowym pochodzeniu. Uzasadnieniem dla niej jest niezgodność lokalizacji znajdowanych meteorytów z przewidywanymi lokalizacjami okazów, których spadek miałby spowodować powstanie kraterów oraz nietypowe kształty i położenie kraterów względem siebie. Różne warianty tej teorii biorą pod uwagę m.in. spadek meteorytu na lodowiec z dala od Moraska, a następnie wyżłobienie kraterów przez lodowiec i transport spadłych meteorytów na miejsce ich obecnego występowania(zjawiska transportu meteorytów przez lodowiec występują obecnie na Antarktydzie). Obecnie teoria lodowcowa stanowi pogląd mniejszościowy, ale kwestia pochodzenia kraterów w Morasku nadal nie została jeszcze ostatecznie rozstrzygnięta. Wciąż prowadzone są także badania mineralogiczne samych meteorytów…

Na terenie rezerwatu wytyczono ścieżkę dydaktyczną – przez cały rezerwat prowadzi specjalny żółty szlak turystyczny, a każde ciekawe miejsce jest opisane za pomocą tablic informacyjnych. Podążając zaprogramowaną ścieżką przechodzimy przez coraz rzadziej obecnie spotykany las dębowo-grabowy (zwany grądem). Mijamy kolejne oczka wodne (czyli zalane wodą kratery) i w końcu wchodzimy na szczyt Góry Moraskiej (153,8m npm).

Góra Moraska to kulminacja ciągnącego się na północ od Poznania wału moreny czołowej utworzonej pod koniec ostatniego zlodowacenia. Jest to najwyższe wzniesienie w okolicach Poznania.

Po (zimowym) zdobyciu najwyższego szczytu Poznania ruszamy do kolejnej atrakcji. Samochodem przemieszczamy się tylko kilka kilometrów – jedziemy do Radojewa do Rezerwatu „Kokoryczowe Wzgórze”.

Parkujemy na poboczu drogi. Przez niepozorną furtkę wchodzimy do pięknego parku (lasu?). Od razu w oczy się rzuca dość duży budynek – to ruiny pałacu… Historia tego miejsca zaczyna się w 1825r.  Wówczas to berliński bankier Zygmunt Otto von Treskow, który w 1797r. został właścicielem wielu dóbr ziemskich wokół Poznania, postanowił w swoim majątku w Radojewie wybudować letni pałac. Miał to być prezent dla syna, Heinricha Baltazara. Pałac był pięknie położony jest na skarpie górującej nad doliną Warty i połączony był osią widokową z pałacem w Owińskach, główną siedzibą rodu. Był – ponieważ choć dalej znajduje się na tej skarpie, to jednak otaczające go drzewa sporo urosły i budynku zza nich nie widać. O żadnej osi widokowej nie może być już mowy…

W otaczającym pałac 15 hektarowym parku, zaprojektowanym i urządzonym przez królewskiego ogrodnika z Poczdamu Piotra Lenné i łączącym się w naturalny sposób z otaczającymi Radojewo lasami odnaleźć dziś można cmentarz rodzinny. Obecnie cmentarz, podobnie jak sam pałac, jest dość mocno zaniedbany – nikt z rodziny von Treskow dawno w Radojewie nie mieszka, wszyscy wyjechali w 1945 roku.

„Kokoryczowe Wzgórze” to miejsce urokliwe i na swój sposób wyjątkowe. Podobno pałac odwiedził swego czasu sam Napoleon Bonaparte. I dziś nadal wijące się ścieżki, wysokie i stare drzewa, pomnikowe głazy, kopce, sztuczna ruina z pozostałościami po wieży widokowej sprawiają, że miejsce to ma swój niepowtarzalny, romantyczny klimat. O każdej porze roku… Nawet w bezśnieżne (ale pogodne) stoczniowe popołudnie.

Informacje Praktyczne:

Rezerwat „Meteoryt Morasko”

 – Rezerwat „Meteoryt Morasko” położony jest około 0,5 km na zachód od byłej wsi Morasko

– dojazd samochodem: w kierunku osady Morasko, dojazd na parking ulicą Meteorytową

– dojazd autobusem: z dworca autobusowego na Piętkowie (na Os. Jana III Sobieskiego) – linia 902 (obowiązuje taryfa ZTM Poznań – bilet na strefę „A”); docelowy przystanek nazywa się „Rezerwat Morasko”.

– na terenie Rezerwatu wytyczono żółty szlak turystyczny, który prowadzi też na szczyt Góry Moraskiej

Rezerwat „Kokoryczowe Wzgórze”

– dojazd samochodem do osady Radojewo

– dojazd autobusem: z dworca autobusowego na Piętkowie (na Os. Jana III Sobieskiego) – linia 88; z dworca autobusowego na Rondzie Śródka – linia 67; docelowy przystanek nazywa się „Radojewo”.

6 stycznia 2014r.

W ramach Nocy Muzeów 2014r. na Uniwersytecie im Adama Mickiewicza, w Collegium Geographicum został wystawiony dla zwiedzających największy w Polsce meteoryt „Memmorss”. Oczywiście znaleziony on został przez poszukiwaczy z Opola na na terenie Rezerwatu Morsku. „Memorss” waży 262 kg i jak na swoją wagę jest zaskakująco mały. „Meemorss” niemal w całości zbudowany jest żelaza (stąd tak duża waga) o czym można się przekonać eksperymentując z magnezem.

Poza tym niezwykłym okazem na terenie „Muzeum Ziemi” można było zobaczyć inny duży okaz meteorytu znalezionego na Morasku: „Rudy” o wadze 161 kg, znaleziony w 2006r. oraz inne już mniejsze tutejsze meteoryty…

17 maja 2014r.