Nis

Nis to trzecie co do wielkości miasto w Serbii. Położone w południowej części kraju jest ważnym ośrodkiem komunikacyjnym na drodze z Europy Środkowej na wybrzeże Grecji.

Historia miasta jest bardzo barwna, ale i tragiczna. W czasach Imperium Rzymskiego Nis był ważnym ośrodkiem administracyjnym. Tutaj urodził się rzymski cesarz, założyciel Konstantynopola, Konstantyn Wielki (22 lutego 274r. lub 280r.). Był to jeden z wybitniejszych władców – za jego panowania granice imperium sięgały od Brytanii po Azję Mniejszą i od północnej Afryki po dzisiejszą Ukrainę. Za czasów Konstantyna Nis rozkwitł – cesarz wybudował, tu swoją letnią rezydencję, której niewielkie pozostałości można podziwiać dziś (Medina).

Po śmierci Konastantyna i zniszczeniu miasta przez najazdy Hunów i Awarów, w kolejnych stuleciach miasto przechodziło z rąk do rąk (włądało nim Bizancjum, Węgrzy, Grecy  i Bułgarzy).

W XIIw. miasto weszło w skład państwa serbskiego, a po przegranej bitwie na Kosowym Polu w XIVw. na 500 lat Nis został włączony w skład Imperium Osmańskiego (okupacja turecka).

Z tego okresu pochodzą najważniejsze obiekty historyczne w mieście:

– Niska Tvrdava – twierdza turecka z XVIIIw.. Dziś w obrębie twierdzy urządzono park; na teren twierdzy od centrum miasta prowadzi imponująca Brama Stambulska. Mury okalające twierdzę mają 2.100m długości, 8m wysokości i 3m grubości

– wzgórze Cegar – stojąca tutaj pamiętkowa wieża upamiętnia zdarzenia z 31 maja 1809r. Podczas 1-szego powstania serbskiego przeciwko Turkom, na wzgórzach Cegar 3-tysięczna armia serbska starła się z 10-tysięczną armią turecką. Serbowie mimo przewagi liczebnej Turków dzielnie się bronili. Jednak nie doczekali się pomocy z zewnątrz. Zamiast się poddać, serbski generał Stevan Sindjelic, podjął decyzję o wysadzeniu magazynu z amonicją i w zasadzie popełnieniu zbiorowego samobójstwa. W ten sposób śmierć poniosła większość Serbów oraz co najmniej 6 tysięcy Turków. Rozwścieczony dowódca turecki: Hurid-pasza kazał zebrać z pola bitwy głowy zabitych Serbów, odrzeć je ze skóry i umocować czaszki w rzędach na specjalnie do tego zbudowanej trzymetrowej wieży – Cele Kula (patrz poniżej)

– Cele Kula (Wieża Czaszek) – wybudowana z 952 czaszek serbskich żołnierzy poległych w bitwie na wzgórzu Cegar. Wieża zbudowana została przy głównym trakcie handlowym – przy drodze prowadzącej z Azji do Europy. Wieża miała być ostrzeżeniem i przestrogą przed ewentualnymi następnymi powstaniami przeciw okupantom. Obecnie częściowo zachowaną Cele Kula można zwiedzać. Na wieży zachowało się tylko 58 czaszek – reszta została zdjęta by umożliwić normalny pochówek lub też padła ofiarą kradzieży przez tzw. „łowców pamiątek”. Pod koniec XIXw. dookoła wieży wybudowano kaplicę, która stała się pomnikiem ku czci serbskiej odwagi.

Nis z rąk tureckich został wyzwolony dopiero w 1878r. Szybko stał się ważnym ośrodkiem administracyjnym i akademickim w Serbii (podczas I Wojny Światowej przez rok miasto pełniło nawet rolę stolicy kraju).

Podczas II Wojny Światowej miasto zostało w dużym stopniu zniszczone. Dodatkowo w 1941r. Niemcy zbudowali w mieście obóz koncentacyjny Crveni Krst, w którym zabito łacznie ponad 30 tys ludzi. Trafiali tutaj Romowie, Żydzi, partyzanci i komuniści. 12 lutego 1942r. miała miejsce jedna z największych w historii nazistowskich obozów ucieczek. Grupa więźniów podjęła desperacką próbę – kiedy wspinali się na mur, co najmniej 50 z nich zginęło pod ostrzałem karabinów maszynowych, jednak ok. setce udało się zbiec. Teren Obozu to dziś muzeum. Warto je odwiedzić, choćby po to by przekonać się, że faszystowskie fabryki śmierci funkcjonowały na terenie całej Europy (a nie tylko w Polsce).

Dramatyczne wydażenia rozgrywane w mieście sięgają również czasów współczesnych – w 1999r. Nis został zbombardowany przez siły NATO (celem było lotnisko i obiekty przemysłowe, ale były i  omyłkowe trafienia, w których gineli cywile).

Informacje dodatkowe:

– bilet wstępu do każdego z odwiedzanych obiektów kosztuje 100 dinarów, ale można kupić jednodniowy bilet łączny za 150 dinarów uprawniający do wstępu do Muzeum Narodowego, Obozu Koncentracyjnego, Mediany oraz Cele Kula (Wieża Czaszek)

– wstęp na teren twierdzy tureckiej oraz na wieżę na wzgórzu Cegar  jest bezpłatny

– wzgórze Cegar znajduje się ok. 6 kilometrów od Nis – w mieście znajdują się drogowskazy informujące jak tam dojechać (generalnie trzeba się kierować do wsi Gornij Matejevac – wzgórze Cegar  jest po drodze)

– centrum miasta objęte jest płatną strefą parkowania

– kurs wymiany (wg. stanu na wrzesień 2011r.) 1 EUR = ok. 95 dinarów

17 września 2011r.