Poznań
Poznań leżący nad Wartą to stolica Wielkopolski, w której narodziła się polska państwowość. Miasto przyciąga odwiedzających jak magnes zarówno ze względów ekonomicznych, kulturalnych jak i historycznych, gdyż wielowiekowe dzieje przeplatają się tutaj z nowoczesnością i techniką.
Poznań turystów zachwyci z pewnością wspaniałą zabytkową starówką i wieloma cennymi zabytkami. Przechadzając się wśród szerokich arterii i wąskich urokliwych uliczek poznańskich, warto zajrzeć na Ostrów Tumski – najstarszą część miasta z potężną bazyliką archikatedralną.
Gdy przekroczymy malowniczo wijącą się Wartę, znajdziemy się w pobliżu Rynku – ogromnego placu, z budynkiem ratusza pośrodku. Ozdobą rynku są pięknie odnowione kamienice, w tym kolorowe domki budnicze. W Poznaniu wśród szeregu atrakcji turystycznych są zamki, pałace i inne ciekawe gmachy.
1. ratusz
Początki ratusza sięgają 1.300r. Po wielkim pożarze z 1536r., który objął również ratusz, Poznań zdecydował się na gruntowną przebudowę i rozbudowę obiektu. Za nowy wizerunek ratusza odpowiedzialny był renesansowy architekt włoskiego pochodzenia Giovanni Battista di Quadro. Odnowioną wieżę ozdobił w 1551r. zamówiony u mistrza ślusarskiego Bartłomieja Wolfa zegar z trzema pełnymi tarczami, jedną pół tarczą i „urządzeniem błazeńskim” przedstawiającym koziołki. Po 120 latach wieża wraz z zegarem i koziołkami została zniszczona od uderzenia pioruna. Hełm odbudowanej w 1690r. wieży wysokiej na 90 metrów, zniszczył huragan szalejący nad miastem w 1725r. Po kolejnych remontach ratusza koziołki powróciły na wieżę w 1913r.
Podczas działań wojennych na terenie Poznania ratusz został ponownie poważnie uszkodzony – w środku wybuchła bomba fosforowa, a wieża zawaliła się aż do gotyckiej podstawy budynku. Po renowacji realizowanej w latach 1945-1954 na wieżę powróciły koziołki z nowym mechanizmem, który został wymieniony pod koniec XXw.
Poznańskie koziołki można podziwiać codziennie w samo południe.
2. Ostrów Tumski
Piastowski Gród na Ostrowie Tumskim powstał w X wieku na wyspie, których w dawnym Poznaniu za sprawą płynącej Warty było wiele. Gród tworzyły dwie powiązane ze sobą części: dzisiejszy teren katedry z budynkami kościelnymi oraz obszar dzielnicy Zagórze. Na terenie dzisiejszego kościoła Najświętszej Maryi Panny znajdowało się dwukondygnacyjne kamienne palatium, połączone kaplicą grodową stanowiącą dom modlitwy dla żony Mieszka I, czeskiej księżniczki Dobrawy. Po chrzcie Polski budowla pełniła funkcje sakralne dla władcy i jego otoczenia. W państwie Polan Ostrów Tumski i Gniezno było najważniejszym miejscem władzy kościelnej i świeckiej.
Gród zamieszkiwali również dworzanie księcia oraz ludność służebna. Zamieszkiwany przez ok 200 osób gród otaczał potężny, gruby u podstawy i wysoki na ok 10 metrów wał. Znakomite czasy grodu przerwane powodzią z początku XI wieku zakończyły się wraz z inwazją czeskiego księcia Brzetysława w 1038r. i nasilającą się reakcją pogaństwa.
W 1253r. książę Wielkopolski Przemysław I i książę Bolesław Pobożny ulokowali nowe miasto na lewym brzegu Warty (teren obecnego Starego Miasta), a Ostrów Tumski, którego znaczenie jako centrum władzy świeckiej i handlu zmalało, przeszedł we władanie biskupów poznańskich.
Za czasów Pruskiego panowania nad Poznaniem Ostrów Tumski pełnił funkcję strategiczną w systemie obrony miasta. Od lat 30. XIXw. na wyspie zaczęto budować różnego rodzaju obiekty fortyfikacyjne (m.ni. Nadszaniec Katedralny, Luneta Katedralna, Reduta Katedralna), niektóre z nich przetrwały do XXw.
3. zamek cesarski w Poznaniu
Najmłodszy zamek monarszy w Europie powstał w latach 1905 – 1910 na zlecenie niemieckiego cesarza i króla Prus Wilhelma II. Rezydencja cesarza została wzniesiona kosztem 5 milionów marek i miała być symbolem niemieckiej dominacji w Wielkopolsce.
W skład głównego budynku wchodziło skrzydło wschodnie z pomieszczeniami reprezentacyjnymi i większe zachodnie z częścią mieszkalną. Apartamenty cesarskie ulokowano na pierwszym piętrze, tam również znajdowała się prywatna kaplica władcy. Pokoje książęce znajdowały się na drugim piętrze. Do najbardziej reprezentacyjnych miejsc zamku należała Sala Tronowa wzorowana na bizantyjskich bazylikach (sama Sala Tronowa i marmurowy cesarski tron zachowała się do dziś). Z tyłu obiektu usytuowany był ogród, do którego przylegały pomieszczenia dla służby, garaże, wozownia i stajnia.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zamek przeszedł w posiadanie Skarbu Państwa. Po wybuchu II wojny światowej naziści postanowili przebudować zamek na siedzibę Adolfa Hitlera. Za ten projekt odpowiedzialny był Franz Böhmer, który odmienił układ wnętrz i ich przeznaczenie zgodnie z założeniami totalitarnego stylu architektury III Rzeszy. Dawna kaplica władcy zmieniła się w gabinet Hitlera, urządzony dokładnie jak ten w Kancelarii Rzeszy w Berlinie. Zamek zyskał nowe wejście wybite w południowej elewacji. W 1943r. na polecenie Hitlera zaniechano dalszych prac remontowych.
Na początku 1945r. zamek był przejściowym schronieniem dla niemieckich jeńców, a następnie zajęło go Ludowe Wojsko Polskie.
Dziś mało kto wie, że zamek jest naprawdę wyjątkowym obiektem – to jedyne na świecie w pełni zachowane wnętrza w stylu III Rzeszy.
4. dawne kolegium jezuickie
Jezuici przybyli do Poznania w XVIw. i objęli w posiadanie tereny w pobliżu dawnej kolegiaty. Wybudowali tutaj swój klasztor, kościół oraz szkołę (kolegium), wtórej pierwszym rektorem był ksiądz Jakub Wujek – autor najstarszego polskiego przekładu Biblii. Kolegium w dzisiejszym kształcie zostało wzniesione w latach 1701-1733 według projektu Jana Catenazziego.
Otwarta w 1573r. szkoła jezuicka stała się drugą po Akademii Lubrańskiego szkołą o charakterze uczelni wyższej. Jak na owe czasy była bardzo nowoczesna, gdyż na jej terenie działały bogato wyposażone gabinety: fizyczny, biologiczny, a także obserwatorium astronomiczne.
Kasacja zakonu jezuitów w 1773r. nie przerwała działalności szkoły. Komisja Edukacji Narodowej utworzyła tu Szkołę Wydziałową. Potem zabudowania kolegium pełniły rożne funkcje administracyjne. Jesienią 1805r. mieszkał w nich car Rosji Aleksander I, a rok później, przez prawie trzy tygodnie stały się kwaterą cesarza Napoleona Bonaparte. W latach 1915-1830 w kolegium rezydował namiestnik Wielkiego Księstwa Poznańskiego książę Antonii Radziwiłł. Stało się centrum życia towarzyskiego i artystycznego. Na dworze księcia w 1828r. koncertował Fryderyk Chopin. Gościem Radziwiłła był również Arthur Wellesley książę Wellington, pogromca Napoleona w bitwie pod Woterloo. Obecnie budynek kolegium jest siedzibą Urzędu Miasta Poznania.
5. cytadela
W połowie XIX wieku zaborcze władze pruskie przekształciły Poznań w twierdzę. Fortyfikacje twierdzy Poznań miały bronić Prusy przed atakiem ze strony Rosji i trzymać w posłuchu ludność polską. Głównym elementem twierdzy był górujący nad miastem Fort Winiary (Cytadela), zbudowany na położonym na północ od Starego Miasta Wzgórzu Winiarskim.
Na przekór swemu przeznaczeniu, aż do II wojny światowej, Cytadela nie była miejscem działań zbrojnych, Po niemieckiej napaści na Polskę we wrześniu 1936 r. obsadziły ją oddziały Wermahtu. W lutym 1945r. stała się ostatnim punktem oporu niemieckiej załogi Festung Posen. W trakcie pięciodniowych, ciężkich walk uległa wówczas częściowemu zniszczeniu. Po wojnie zadecydowano o rozbiórce fortu, a na jego terenie utworzono park. To fantastyczne miejsce dla spacerowiczów, rowerzystów czy rolkowców.
Park Cytadela ma powierzchnię ok. 100 ha, to popularne miejsce spacerów i aktywnego wypoczynku. Na Cytadeli znajdują się liczne pomniki, rzeźby plenerowe (m.in. „Nierozpoznani” Magdaleny Abakanowicz). W 2008r. park wraz z najstarszym zespołem miejskim został uznany za pomnik historii.
Południowo-zachodni stok wzgórza zajmuje zespół cmentarzy wojskowych, wojennych i wyznaniowych. Spoczywają tu m.in. żołnierze polegli podczas II wojny światowej.
W odrestaurowanych obiektach fortu mieści się dzisiaj Muzeum Uzbrojenia (wraz z plenerowym parkiem sprzętu wojskowego m.in. czołgi, samoloty, śmigłowce, działa, moździerze) oraz Muzeum Armii „Poznań”.
6. Jezioro Maltańskie
Nazwa tego sztucznego zbiornika wodnego pochodzi od zakonu jezuitów, którzy osiedlili się w okolicy w XIIw. Nad taflą Jeziora Maltańskiego góruje Kopiec Wolności – ma symbolizować prymat wolności w życiu człowieka. Ma też funkcję bardziej przyziemną – na jego stoku urządzono stok narciarski.
„Malta” to jedno z najpopularniejszych miejsc w Poznaniu. Pełni funkcję kompleksu sportowo-rekreacyjnego, gdzie w okół jeziora rozbudowano infrastrukturę z nowoczesnym torem regatowym, licznymi ścieżkami spacerowymi i wieloma atrakcjami dla dzieci i dorosłych.
7. Pomnik Armii „Poznań”
Symbolizuje opór polskich bagnetów przeciwko wrogiej nawale. Pod alegorycznymi bryłami znajduje się swoiste mauzoleum ze zniczem na podstawie o kształcie Orderu Virtuti Militari, z wykazem wielkich jednostek wchodzących w skład armii. Na głównej ścianie umieszczono szlak bojowy Armii „Poznań”. Na poziomej płycie-stropie widnieje dedykacja: Żołnierzom Armii „Poznań”, z kolei na murku oporowym cytat z książki gen. T. Kutrzeby o bitwie nad Bzurą, wspominający o tych którzy starali się wykonać niewykonalny w 1939 roku obowiązek: obronę ojczyzny.
Symbolem miasta pozostają niezmiennie koziołki oraz od niedawna Rogal Marciński (w dużych ilościach konsumowany co roku w dniu 11 listopada)
