Pustynia Atakama
Pustynia Atakama to najsuchsze miejsce na Ziemi. To jedyna pustynia Ameryki Południowej. Ciągnie się wzdłuż Chile na długości 900 kilometrów. Są tu stacje meteorologiczne, które nigdy nie zanotowały opadów. Tutaj prowadzone są doświadczenia amerykańskich naukowców z NASA i Instytutu Robotów Uniwersytetu Carnegie Mellon.
W bezpośrednim sąsiedztwie Pustyni znajdują się ogromne powierzchnie zajęte są również przez obszary o charakterze pustynnym. W kierunku zachodnim Atakama przechodzi w pustynię wysokogórską, zajmującą południową część Andów Środkowych (częściowo już na terytorium Argentyny). Nosi ona nazwę Puna de Atacama. Dodatkowo pomiędzy wysokimi pasmami zbiegających się tu Kordyliery Zachodniej i Wschodniej znajdują się tutaj liczne bezodpływowe kotliny, z wielkimi solniskami. Są to m.in. Salar de Arizaro, Salina de Antofalla, Salar de Hombre Muerto i przede wszystkim Salar de Atacama.
Częścią Atakamy jest Cordillera Domeyko czyli pasmo górskie, którego szczyty wznoszą się do wysokości 4.260m npm. Nazwane zostało na cześć Polaka, inź. Ignacego Domeyki (1802-1889), profesora uniwersytetu w Santiago. Był on jednym z pionierów naukowych badań terytorium Chile.
Atakama zupełnie nie przypomina pustyni wyobrażanej jako afrykańska Sahara. Zamiast piasku leżącego „luzem”, tutaj tworzy się gruba skorupa. Atakama jest pustynią kamienisto-piaszczystą. To 45 tys. km piachu, kamieni i soli. Jest to obszar sejsmiczny, co jest wynikiem plejstoceńskiej działalności wulkanicznej, która przetrwała do czasów współczesnych. Liczne, niekiedy katastrofalne trzęsienia ziemi stanowią tu stałe zagrożenie.
Decydujący wpływ na klimat tego terytorium ma zimny Prąd Peruwiański (zwany też Prądem Humboldta). Płynie on z południa na północ, w kierunku równika. Ten zimny prąd morski
powoduje z jednej strony ochłodzenie klimatu, zaś z drugiej – także jego wysuszanie. Średnia ilość opadów rocznych to 50 mm, a w wielu rejonach poniżej 10 mm. Skrajnym przypadkiem jest miasto Arica, w którym roczna suma opadów nie osiąga 1 mm. Środek Atacamy jest nazywany przez klimatologów pustynią absolutną. Istnieją tam jałowe połacie terenu, na których nigdy nie odnotowano deszczu.
Niewielka ilość opadów jest również spowodowana specyficznym położeniem tego regionu – Atakama znajduje się w tzw. cieniu opadowym. Cień opadowy to obszar po zawietrznej stronie pasma górskiego, który jest osłonięty od mas powietrza najczęściej przynoszących opady. Te opady wytracane są po jednej stronie łańcucha górskiego, a strona zawietrzna tych opadów otrzymuje znacznie mniej.
Pustynia Atacama jest obszarem zasobnym w różnego rodzaju surowce mineralne. Ten obszar od końca XIX w. i w XX w. był istotnym motorem powstawania znacznej części bogactwa Chile. Przemysł wydobywczy zaczął się tutaj rozwijać w okresie kolonialnym. Natomiast w XIX w. zaczęto eksploatować złoża saletry chilijskiej (inaczej nitronatryt). Jest ona wykorzystywana jako nawóz mineralny, w przemyśle chemicznym, w przemyśle spożywczym (jako środek konserwujący), a takŜe słuŜy do wyrobu materiałów wybuchowych –
nitrogliceryny.
Ten surowiec był przyczyną tzw. wojny o Saletrę, zwanej też wojną o Pacyfik. Doszło do niej w latach 1879-1884 pomiędzy Chile i połączonymi siłami Boliwii i Peru. Wojna zakończyła się zwycięstwem Chile, które zdobyło terytorium bogate w surowce mineralne i odcięło Boliwii dostęp do morza. Wojna wzięła swój początek od sporu, jaki wynikł pomiędzy Chile a Boliwią o część pustyni Atakama.
Od początku XX w. ważne stało się górnictwo metali. I to wydobycie napędza dziś gospodarkę w regionie. Szczególne znaczenie mają złoŜa miedzi. Wydobywane są tutaj przede wszystkim w dwóch odkrywkowych kopalniach: państwowej Chuquicamata oraz największej na świecie międzynarodowej kompanii górniczej Escondida.
Chuquicamata połoŜona jest na wysokości 2870 m n.p.m. Kopalnia ma wymiary 5000x2500m i jest głęboka na 1,5 km (w 2005 r. rozpoczęto eksploatację metodami podziemnymi). Między innymi dzięki wydobyciu w tej kopalni Chile przoduje w wydobyciu tego surowca. Minusem istnienia tych ogromnych kopalni jest skażenie środowiska – zanieczyszczają one warstwy wodonośne pustyni.
Obecnie na pustyni żyje ponad milion osób. Przede wszystkim jest to ludność miejska, koncentrująca się m. in. w takich ośrodkach jak Arica, Antofagasta, Iquique, Pisaqua, Calama. Większość miast Atacamy swoje istnienie zawdzięcza surowcom mineralnym, chociaż w ostatnich latach rośnie znaczenie rybołówstwa i turystyki.
luty 2008r.
